Trybunał Sprawiedliwości UE w dniu 11 stycznia 2024 r wydał istotny z punktu widzenia przedsiębiorców wyrok (sygn. C-371/22 (G)), dotyczący kary umownej za przedterminowe rozwiązanie umowy dostawy prądu po stałej cenie przez małe przedsiębiorstwa.
W przedmiotowej sprawie, spółka G, będąca małym przedsiębiorcą, rozwiązała umowę o dostawę prądu po stałej cenie z dostawcą W przed upływem okresu na jaki została zawarta, by zawrzeć umowę w tym przedmiocie z innym dostawcą. W odpowiedzi na to, dostawca pierwotny, zgodnie z umową, nałożył na nią karę umowną równą kwocie odpowiadającej cenie prądu, którą spółka G była zobowiązana do zakupienia zgodnie z umową, a którego jeszcze nie zakupiła i nie pobrała, co doprowadziło do zaistnienia sporu prawnego. Sąd Okręgowy w Warszawie w postępowaniu odwoławczym zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym co do dopuszczalności zastrzeżenia takiej kary umownej do TSUE.
TSUE wskazał, iż dyrektywa 2009/72 nakłada na kraje członkowskie trzy główne wymogi dotyczące rynku energii elektrycznej. Po pierwsze, muszą zapewnić możliwość łatwej zmiany dostawcy prądu przez klienta, z poszanowaniem warunków umowy. Po drugie, powinny zapewnić przejrzystość postanowień umownych. Po trzecie, muszą przewidzieć mechanizmy rozstrzygania sporów między konsumentami a dostawcami prądu.
Trybunał wskazał, że fakt, iż prawo krajowe dopuszcza nałożenie kary umownej za przedterminowe rozwiązanie umowy o dostawę energii elektrycznej, nie wyklucza rzeczywistej możliwości zmiany dostawcy przez klienta. W przypadku gospodarstw domowych w celu wysokiego poziomu ochrony konsumentów, państwa członkowskie powinny wprowadzić środki, aby umożliwić zawarcie umowy z dostawcą energii elektrycznej, która przewiduje możliwość rezygnacji z umowy bez dodatkowych opłat oraz brak konieczności uiszczania opłat przy zmianie dostawcy. Jednakże państwa członkowskie mają możliwość rozróżnienia między konsumentami nabywającymi energię elektryczną na potrzeby gospodarstwa domowego, a osobami nabywającymi prąd niezbędny do prowadzenia działalności handlowej lub zawodowej.
TSUE orzekł, iż prawo UE nie stoi w sprzeczności z przepisami państw członkowskich, zgodnie z którymi małe przedsiębiorstwo, które w celu zmiany dostawcy, przedterminowo rozwiązało umowę na dostawę energii elektrycznej po stałej cenie, może być zobowiązane do zapłaty kary umownej, równej wartości energii elektrycznej, którą zobowiązało się ono zakupić, a której nie zakupiło ani nie pobrało. Jednakże, takie uregulowanie powinno gwarantować, by postanowienie umowne wprowadzające taką karę umowną było jasne, zrozumiałe i swobodnie uzgodnione. Ponadto, musi istnieć możliwość wniesienia środka prawnego w postępowaniu administracyjnym lub sądowym, w którym organ będzie mógł ocenić proporcjonalność nałożonej kary, biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności danej sprawy i w stosownej sytuacji zmniejszyć ją lub uchylić.
